De Sint Maartenskliniek is een van oorsprong katholiek Nederlands ziekenhuis, gespecialiseerd in aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Het is het enige Nederlandse ziekenhuis met een dergelijke specialisatie. Per jaar brengen ongeveer 42.000 mensen hun eerste poliklinische bezoek aan de Sint Maartenskliniek. De ligging is uniek en tegelijk uitdagend. De kliniek is gelegen in een prachtig bos, boven op een berg, in de gemeente Berg en Dal. Uitdagend, omdat er veel hoogteverschillen zijn in het terrein en de meeste mensen die hier komen zijn slecht ter been.

In het revalidatiecentrum revalideren gemiddeld zo’n 4.000 kinderen en volwassenen na een ongeluk, hersen- of hartaandoening of een amputatie. Het doel is deze mensen te leren al hun mogelijkheden te benutten zodat ze zo goed mogelijk kunnen functioneren in de maatschappij. Zelfstandigheid en sociale participatie zijn daarbij kernbegrippen. Daarnaast worden er jaarlijks ca. 10.000 reumapatiënten behandeld en vinden er ongeveer 6.600 klinische opnames plaats op de afdeling Orthopedie.

Aan het begin van de zomer 2019 kreeg Nature For Health de vraag een groep studenten van Van Hall Larenstein (landschapsarchitectuur) te begeleiden bij het maken van een ontwerp voor de buitenruimte van de Maartenskliniek na de verbouwing. Het inzetten van de buitenruimte ten behoeve van de revalidatie was daarbij het belangrijkste uitgangspunt.

Jasperina Venema van NFH organiseerde twee co-creatiesessies waaraan ook diverse medewerkers van de Maartenskliniek deelnamen. Fysiotherapeuten, ergotherapeuten, revalidanten en ook de tuindienst en de kunstcommissie en een creatief therapeut werkten mee. Deze sessies bestonden allereerst uit inspiratie over wat natuur kan doen voor mensen. Vervolgens gingen de studenten in groepjes in gesprek met medewerkers van de Sint Maartenskliniek. Zo kwam er ontzettend veel kennis op tafel van zowel groen als zorg. De studenten gingen hier mee aan de gang en leverden voor hun zomervakantie zeven ontwerpen op, een enorme klus in een relatief korte tijd.

Daarna is met de medewerkers van de Maartenskliniek nog een derde co-creatiesessie gehouden, specifiek om het revalideren in de buitenruimte nog eens goed onder de loep te nemen.

Wat gebeurt er met mensen die hier voor revalidatie komen? Grofweg zijn hierin 4 stappen te onderscheiden:

1.           De eerste fase is vooral diagnostisch: wat kan er nog?

2.           De tweede fase is een fase van intrainen en ontdekken wat er nog te leren valt.

3.           Tijdens de derde fase wordt vooral gewerkt aan conditie, doorzetten en uithouden

4.           De laatste fase bestaat vooral uit een voorbereiding op terugkeer naar huis: wat moet er allemaal mogelijk zijn om weer naar huis te kunnen (of naar de nieuwe leefomgeving)?

Voor de patiënt die nog maar net binnen is, is een snelle en eenvoudige toegang tot ‘buiten zijn’ van groot belang. Het buiten zijn heeft een positief effect op het welbevinden van mensen. Veel patiënten van de Sint Maartenskliniek hebben behoorlijk wat te verwerken. Buiten zijn biedt troost, rust en ontspanning, heeft een bewezen positief effect op bloeddruk, hartslag en behoefte aan pijnstillende middelen. Hoe meer helend de omgeving is, hoe groter het effect. Dicht bij de deuren naar buiten wordt in het ontwerp de nadruk gelegd op rust, ontspanning. De bloeiende planten die gebruikt zijn hebben zachte geuren en kleuren; zonlicht wordt gefilterd. Er worden zitplekken opgenomen uit de wind en uit de felle zon. Ook voor ontmoeting is ruimte. Er zijn kleinere zitjes, maar er is ook een plaats voor een grote aanschuiftafel waar iedereen welkom is.

Voor de eerste stapjes op het gebied van revalidatie zijn dicht bij de deur laagdrempelige mogelijkheden aanwezig.  Als de patiënt wat verder in het revalidatietraject komt, is het van belang uitdagingen te hebben om zelf de voortgang te kunnen ervaren. Daarvoor komen er in het gebied tussen de sporthal en de Maartensschool verder uiteen gelegen mogelijkheden om te revalideren: paden van verschillende materialen, op- en afstapjes, trappetjes, hellingbanen enz. De patiënt en de therapeut spreken doelen af die duidelijk terug te vinden zijn in het terrein (milestones voor de patiënt!).

Om conditie op te bouwen zal er een route zijn waar snelheid gemaakt kan worden voor handbikers, fietsers, enz.

Met deze ingrediënten gaat de nieuwe groene buitenruimte bijdragen aan het welzijn van de revaliderende patiënten. Maar ook de medewerkers hebben hiermee een plek die bijdraagt aan behoud van energie en vitaliteit. Dat heeft uiteraard weer effect op de zorg die zij kunnen verlenen. Een mooi samenspel tussen natuur en mensen!

Voor meer informatie, neem contact op met Jasperina Venema, jasperina@nfhfoundation.com